SUNUŞ

Felsefe Tarihi 19
Bilim, Felsefe ve Din 20
Genel Sınıflandırma 21
İncelemenin Kaynakları 21
Kaynakça 22
YUNAN FELSEFESİ
DOĞA FELSEFESİ

1. ERKEN YUNAN DÜŞÜNCESİNİN KÖKENİ VE GELİŞİMİ 25
Yunan Felsefesi Tarihi 25
Çevre 25
Politika 26
Yazın 26
Din 27
Felsefe 28
Yunan Felsefesine Genel Bakış 29
Kaynakça 30

2. ÖN-SOFİSTİK FELSEFENİN GELİŞİMİ 31

3. TÖZ SORUNU 33
Thales 33
Anaksimander 34
Anaksimenes 35

4. SAYI SORUNU 35
Pisagoras ve Okulu 35
Pisagorcu Sayı Kuramı 37
Gökbilim 38

5. DEĞİŞİM SORUNU 38
Kalıcılık ve Değişim 38
Herakleitos 39
Karşıtların Birliği 39
Us Yasası 41
Ruhbilim ve Törebilim 41
Elea Okulu 42
Tanrıbilim (Ksenofanes) 42
Varlıkbilim (Parmenides) 43
Diyalektik (Zenon ve Melissos) 44

6. DEĞİŞİMİN AÇIKLANMASI 45
Bulmacanın Çözümü 45
Empedokles 47
Anaxagoras 48
Atomcular 51

BİLGİ VE DAVRANIŞ SORUNLARI

7. SOFİSTLERİN ÇAĞI 55
Düşüncenin Gelişimi 55
Yunan Aydınlanması 56
Sofistler 59
Sofizmin Önemi 62

8. SOKRATES 63
Sokrates’in Yaşamı 63
Gerçeklik Sorunu 65
Sokratik Yöntem 66
Törebilim 69
Sokrates’in Öğrencileri 71

YENİDEN YAPILANDIRMA ÇAĞI

9. PLATON 71
Platon ve Sorunu 71
Diyalektik 73
İdealar Öğretisi 76
Doğa Felsefesi 77
Ruhbilim 79
Törebilim 81
Politika 83
Platon’un Tarihsel Konumu 85
Platonik Okul 86

10. ARİSTOTELES 86
Aristoteles’in Sorunları 86
Felsefe ve Bilimler 89
Mantık 90
Metafizik 93
Fizik 96
Yaşambilim 97
Ruhbilim 98
Törebilim 99
Politika 102
Peripatetik Okul 103
TÖREL DEVİM

11. GENEL GÖRÜNÜM 103

12. EPİKÜRCÜLÜK 106
Epiküros 106
Sorun 107
Mantık 107
Metafizik 108
Ruhbilim 109
Törebilim 110
Politika 111

13. STOACILIK 112
Zenon ve Okulu 112
Mantık 113
Metafizik 116
Evrenbilim 117
Ruhbilim 118
Törebilim 119
Politika 121
Din 122
Yunan Törebilimi Özeti 122

14. KUŞKUCULUK VE SEÇMECİLİK 123
Kuşkucu Okul 123
Okulun Öğretileri 124
Geç Kuşkucular 126
Seçmecilik 126

DİNSEL DEVİM

15. YAHUDİ-YUNAN FELSEFESİ 127
Felsefe ve Din 127
Yahudi-Yunan Felsefesinin Başlangıçları 129
Filon 129

16. NEO-PLATONİZM 131
Yeni-Pisagorculuk 132
Neo-Platonizm 132
Plotinus 133
Tanrıbilim 133
Varlığın Üç Evresi 134
İnsan Ruhu 136
Gizemcilik 136
Porfiri 137
İambilikhus 137
Atina’daki Okulunun Kapanışı 138

ORTA ÇAĞLARIN FELSEFESİ

HIRİSTİYAN TANRIBİLİMİNİN DOĞUŞU

17. HIRİSTİYANLIĞIN BAŞLANGIÇLARI 139
Dinin Yeniden Dirilişi 139
Hıristiyanlık 139
Hıristiyanlık ve Klasiksel Kültür 140
Skolastik Felsefe 141
Kaynakça 142

18. HIRİSTİYAN TANRIBİLİMİNİN GELİŞİMİ 143
Erken Tanrıbilim 143
Gnostikler 143
Savunmacılar 145
Savunmacıların Öğretileri 146
Logos Öğretisi 148
Özgür İstenç ve İlk Günah 150

19. AUGUSTİNUS’UN DÜNYA GÖRÜŞÜ 151
Augustinus 152
Bilgi Kuramı 152
Tanrıbilim 153
Ruhbilim 155
Törebilim 155
İstencin Özgürlüğü 157

SKOLASTİZMİN BAŞLANGIÇLARI

20. KARANLIK ÇAĞLAR 159
Yeni Halklar 159
İlmin Başlangıçları 160

21. ORTA ÇAĞLARIN TİNİ VE HIRİSTİYAN FELSEFESİ 161
Yetke İlkesi 162
Skolastizmin Sorunu 162
Skolastizmin Ayırıcı Özellikleri 164
Skolastizmin Evreleri 164
Skolastizmin Kaynakları 166

22. JOHN SCOTUS ERİGENA 166
İnanç ve Bilgi 166
Kamutanrıcılık 167
Gizemcilik 168

23. EVRENSELLER SORUNU: REALİZM VE NOMİNALİZM 168
Erken Skolastikler 169
Roscelinus’un Nominalizmi 170
Realizmin Anlamı 170

SKOLASTİK REALİZMİN GELİŞİMİ

24. CANTERBURY’Lİ ANSELM 171
Anselm 171
Tanrının Varoluşu İçin Tanıtlar 172
Çağdaşlar 173

25. PETRUS ABELARDUS VE ON İKİNCİ YÜZYIL SKOLASTİKLERİ 174
Abelardus 174
Chartres Okulu 176
Görüşler 177
Salisbury’li John 177

26. GİZEMCİLİK VE KAMUTANRICILIK 177
Gizemcilik 177
Kamutanrıcılık 179

27. HUZURSUZLUK BELİRTİLERİ 180
Skolastizm Karşıtlığı 180
İlmin Örgütlenmesi 180
Aristoteles’in Keşfedilmesi 181

SKOLASTİZMİN DORUKLANMASI

28. ARAP FELSEFESİ 182
Yunan Kaynaklar 183
Çeşitli Okullar 183
Ussalcılar 185
Doğuda Felsefenin Çöküşü 186
İspanya Okulu 186
Yahudi Felsefesi 188

29. ARİSTOTELES’İN BAŞATLIĞI 188
Skolastizm ve Aristoteles 188
Augustinuscu Tanrıbilim 189
Albertus 190

30. THOMAS AQUINAS 191
Felsefe ve Tanrıbilim 192
Bilgi Kuramı 193
Metafizik 194
Tanrıbilim 195
Ruhbilim 196
Törebilim 197
Politika 201
Thomas’ın İzleyicileri 202

31. KARŞI-SKOLASTİK EĞİLİMLER: GİZEMCİLİK, KAMUTANRICILIK VE DOĞA BİLİMİ 202
Gizemcilik 202
Mantık 203
Doğa Bilimi 203
Heretiklik 204
Raymond Lully 205

SKOLASTİZMİN GERİLEMESİ

32. JOHN DUNS SCOTUS 205
Thomas’a Karşıtlık 206
John Duns Scotus 206
İnanç ve Bilgi 207
Evrenseller Öğretisi 207
Tanrıbilim 209
Ruhbilim 209
Tanrı ve Ahlaksal Yasa 210

33. NOMİNALİZM 211
Ussal Tanrıbilim ve Evrenseller 211
Occam’lı William 213
Realizme Karşı Nominalizm 214
Occam’ın İzleyicileri 214

34. GİZEMCİLİK 215
Ortodoks ve Heretik Gizemcilik 215
Meister Eckhart 216

35. ÖZGÜR DÜŞÜNCENİN İLERLEYİŞİ 218
Ortaçağ Ussalcılığı 218
Ulusalcılığın Doğuşu 219
Heretik Eğilimler 220
Özgür Soruşturma Tini 221

RÖNESANS FELSEFESİ

36. YENİ AYDINLANMA 223
Us ve Yetke 223
Kaynakça 224
Hümanizm 224

37. YENİ FELSEFELER 225
Platonizm 225
Nicolas Cusanus 226
Gerçek Aristoteles 227
Bilim ve Felsefe Reformu 227
Mantık Reformu 228

38. DOĞA FELSEFESİ VE DOĞAL BİLİM 228
Gizlicilik (Okkültizm) 228
Paraselsus 229
Doğa Felsefesi 231
Bilimsel Devim 231

39. GIORDANO BRUNO VE THOMMASO CAMPANELLA 233
Bruno 233
Campanella 234

40. YENİ DEVLET KURAMLARI; DİN FELSEFESİ; VE KUŞKUCULUK 235
Skolastik Devlet Kuramı 235
Machiavelli 236
Yeni Politika 237
Modern Devletin Evrimi 239
Yeni Din Felsefesi 239
Kuşkuculuk 240

41. DİNSEL REFORM 240
Reformasyonun Tini 241
Protestan Skolastizmi 241
Jacob Boehme’nin Gizemciliği 242

MODERN FELSEFE

42. MODERN FELSEFENİN TİNİ 244
Modern Çağın Ayırıcı Özellikleri 244
Kaynakça 245
Görgücülük ve Ussalcılık 246

İNGİLİZ GÖRGÜCÜLÜĞÜ

43. FRANCIS BACON 248
Bilim Reformu 248
Tümevarım Yöntemi 250
Felsefe İzlencesi 253
İnsan Felsefesi 253
Metafizik ve Tanrıbilim 254
Bir Görgücü Olarak Bacon 256

44. THOMAS HOBBES 256
Amaç ve Yöntem 256
Bilgi Kuramı 257
Metafizik 259
Ruhbilim 260
Politika 261

KITA USSALCILIĞI

45. RENÉ DESCARTES 264
Problem 264
Bilimlerin Sınıflandırılması 266
Bilgi Yöntemi ve Ölçütü 266
Tanrının Varoluşu İçin Tanıtlar 268
Gerçeklik ve Yanılgı 270
Dışsal Dünya 271
Anlık ve Beden 273
Heyecanlar 275
Doğuştan Düşünceler 277

46. DESCARTES’IN ARDILLARI 278
Sorunlar 278
Vesilecilik 279
Arnold Geulincx 279
İdealizm (Nicolas Malebranche) 280
Gizemcilik (Blaise Pascal) 281
Kuşkuculuk (Pierre Bayle) 282

47. BENEDİCT SPİNOZA 283
Ussalcılık 283
Yöntem 285
Evrensel Töz 285
Tanrının Yüklemleri 287
Kipler Öğretisi 288
İnsan Anlığı 290
Bilgi Kuramı 291
Anlak ve İstenç 292
Törebilim ve Politika 294
Tanrı Kavramı 296

ÖRGÜCÜLÜĞÜN GELİŞİMİ

48. JOHN LOCKE 297
Sorun 297
Bilginin Kökeni 298
Bilginin Doğası ve Geçerliği 302
Bilginin Sınırları 304
Metafizik 307
Törebilim 311
Özgür İstenç 313
Politika 314
Eğitim 316

49. LOCKE’UN ARDILLARI 317
Locke’un Etkisi 317
Deistler 318
Ruhbilim 318
Törebilim 320
Politik Ekonomi 322

50. GEORGE BERKELEY 323
Sorun 323
Bilgi Nesneleri 324
Cisimler Dünyası 325
Tinler Dünyası 326
Karşıçıkışlar Yanıtlanıyor 327
Düşünceler, Tinler ve İlişkilerin Bilgisi 329
İkiciliğin, Tanrıtanımazcılığın ve Kuşkuculuğun Çürütülmesi 330

51. DAVID HUME 332
Sorun 332
İnsan Doğası Bilimi 334
Bilginin Kökeni 334
Neden ve Etki 335
Bilginin Geçerliği 339
Dışsal Dünyanın Bilgisi 340
Ruh-Töz 341
Özgürlük ve Zorunluk 342
Tanrı 343
Anlıksalcılık-karşıtlığı 347

52. İNGİLTERE’DE USSALCI TEPKİ 348
Cambridge Okulu 348
İskoç Sağduyu Okulu 349

ALMANYA’DA USSALCILIĞIN GELİŞİMİ

53. GOTTFRIED WILHELM LEIBNIZ 350
Alman Kültürünün Doğuşu 350
Sorun 351
Kuvvet Kavramı 352
Monadlar Öğretisi 353
Tanrıbilim 358
Törebilim 359
Mantık ve Bilgi Kuramı 360

54. LEIBNIZ’İN ARDILLARI 364
Sağduyu Felsefesi 364
Gizemcilik 365

AYDINLANMA FELSEFESİ

55. AYDINLANMANIN İLERLEYİŞİ 366
On Sekizinci Yüzyıl 366
Voltaire 367
İngiltere’de Aydınlanma 368
Alman Aydınlanması 369
Özdekçilik ve Evrimcilik 370
Bilimler 372
Jean Jacques Rousseau 372

IMMANUEL KANT’IN ELEŞTİREL FELSEFESİ

56. IMMANUEL KANT 375
Modern Felsefenin İlerleyişi 375
Gizemcilik 376
Kant’ın Sorunu 376
Bilgi Sorunu 379
Duyu-Algısı Kuramı 382
Anlak Kuramı 384
Yargıların Geçerliği 385
Kendilerinde-Şeylerin Bilgisi 388
Metafiziğin Olanaksızlığı 390
Deneyimde Metafiziğin Kullanımı 397
Doğada Erekbilimin Kullanımı 400
Usun Kılgısal Kullanımı ve Ahlaksal Tanrıbilim 401
Törebilim 402

57. KANT’IN ARDILLARI 406
Sorunlar 406
İdealizm ve Kendinde-Şey 407
Yeni Felsefenin Eleştirisi 408

ALMAN İDEALİZMİ

58. JOHANN GOTTLIEB FICHTE 410
Kant Sonrası Felsefe 410
Fichte’nin İlkesi 412
Bilgi Biliminin Amacı ve Yöntemi 414
Benin Bilgisi 416
Dışsal Dünya 418
Nesnel İdealizm 419
Ahlak Felsefesi 423

59. FRIEDRICH WILHELM SCHELLING 426
Yeni-İdealizm ve Romantizm 426
Doğa Felsefesi 428
Anlık Felsefesi 431
Mantık ve Sezgi 432

60. FRIEDRICH SCHLEIERMACHER 434
Din Felsefesi 434
Bilgi ve İnanç 435
Tanrı, Dünya ve Birey 436

61. GEORGE WILHELM HEGEL 438
Hegel ve Öncelleri 438
Felsefenin Sorunu 440
Eytişimsel Yöntem 442
Düşünce ve Varlık 444
Mantık ve Metafizik 446
Doğa Felsefesi ve Anlık Felsefesi 447
Tüze Felsefesi 448
Sanat, Din ve Felsefe 450
Hegelci Okullar 450

HEGEL’DEN SONRA ALMAN FELSEFESİ

62. JOHANN FRIEDRICH HERBART’IN REALİZMİ 452
Hegelcilik Karşıtçılığı 452
Realist Felsefe İdeali 452
Metafizik 454
Ruhbilim 455
Değerler Bilimi 457

63. İSTENÇ FELSEFESİ: SCHOPENHAUER VE HARTMANN 458
Schopenhauer 458
İstenç ve Tasarım Olarak Dünya 459
Doğada ve İnsanda İstenç 460
Acıma Törelliği 461
Bilinçsizin Felsefesi 463

64. YENİ-KANTÇILIK 464
Kurgul Felsefeye Tepki 464
Eleştirinin Yeniden Dirilişi 465
İçkin Felsefe 466

65. YENİ-İDEALİZM 466
Metafizik ve Doğa Bilimi 466
Hermann Lotze 467
Düzenekselcilik ve Erekbilim 468
Kamutanrıcılık 469
Fechner 470
Wundt 470
Değer Felsefesi 472
Eucken 474

FRANSA VE İNGİLTERE’DE FELSEFE

66. FRANSA’DA POZİTİVİZM VE KARŞITLARI 475
Duyumculuğa Tepki 475
Saint-Simon 476
Comte 477
Toplum Reformu ve Bilimler 477
Bilginin Evrimi 478
Bilimler Sınıflaması 479
Toplumsal Bilim 480
Törebilim ve İnsanlık Dini 481
Pozitivizme İdealist Karşıtlık 481

67. İSKOÇ USSALCI FELSEFESİ 484
William Whewell 484
Hamilton 485

68. JOHN STUART MILL’İN GÖRGÜCÜLÜĞÜ 487
Görgücülük ve Pozitivizm 487
Bilim ve Toplumsal Reform 489
Mantık 489
Tümevarımlı Çıkarsama 490
Tümevarımın Aklanması 490
Nedensellik Yasası 492
A priori Gerçeklikler 494
Dışsal Dünya ve Kendi 495
Ansal ve Ahlaksal Bilimler 497
Etholoji 498
Toplum Bilimi 499
Törebilim 501

69. HERBERT SPENCER’İN EVRİMCİLİĞİ 504
Bilgi İdeali 504
Bilginin Göreliliği 506
Kuvvetin Kalıcılığı 507
Anlık ve Özdek 509
Evrim Yasası 509
Yaşambilim 510
Ruhbilim 511
Dışsal Dünya 512
Törebilim 513
Politika 515

70. İNGİLTERE VE AMERİKA’DA YENİ-İDEALİZM 516
Alman İdealizminin Etkisi 516
Green 518
Metafizik 518
İnsanın Doğadaki Yeri 519
Törebilim 520
Bradley’in Metafiziği 523
Dolaysız Duygu ve Düşünce 524
Saltık 525
Josiah Royce 526

USSALCILIĞA VE İDEALİZME ÇAĞDAŞ TEPKİ

Yeni Eğilimler 529

71. NEO-POZİTİVİST BİLGİ KURAMI 531
Mach 531
Avenarius 532
72. PRAGMATİZM 532
James 533
Dewey 537
Nietzsche 540

73. HENRI BERGSON’UN SEZGİCİLİĞİ 543
Anlak ve Sezgi 543
Metafizik 545

74. İDEALİZME USSALCI TEPKİ 546
Yeni-Realistler 546

75. USSALCILIK VE KARŞITLARI 548
Anti-Entellektüalizmin İyi Yanları 548
Usa Başvuru 549
Anlak ve Olgusallık 550
Felsefenin Amacı 551
Blok-Evren 554
Anlak ve Sezgi 553
Vargı 555

Sözlük 557
Dizin 561